[singlepic=96,180,,left]Alleen de reservebemanning mag de roll-out van de raket zien, de hoofdbemanning niet. Het is een van de vele tradities, het zou geluk brengen wanneer je de gereedstaande raket pas op het platform ziet als je gaat instappen. De Sojoez-raket wordt horizontaal op een treinstel uit de assemblagehal gereden, op de tijd dat ook Gagarins raket de deur uitging. Langzaam maar zeker nadert de trein het verzamelde publiek bij een spoorwegovergang in de steppe. Familie, managers van de verschillende ruimtevaartagentschappen en heel veel pers beleven iets heel bijzonders en indrukwekkends. De raket komt op een paar meter afstand voorbij op loopsnelheid, begeleid door bewapende militairen. Traditiegetrouw worden er roebels op de rails gelegd die, volledig plat geperst, als souvenirs dienen.

De meeste muntjes worden er door personeel weer van afgeveegd vlak voordat de trein eroverheen gaat, maar voor de kosmonauten blijven ze liggen: een glad stukje metaal waar je eigen raket overheen gereden is. Een eind verderop komt de trein tot stilstand bij het platform en verzamelen de gasten zich bij de raket die vervolgens op een hydraulisch system overeind gezet wordt en in een put komt te hangen. Een enorme diepe kuil onder het platform voert bij de start de vlammenzee af. Naast de raket gaan de ondersteunende armen omhoog en ook de toren waar de lift in zit die de ruimtevaarders naar de top brengt. Dit is de laatste keer dat ik het zie. De volgende Sojoez-raket zie ik pas als ik instap.

Witte zon van de woestijn
De bemanning moet officieel worden goedgekeurd door een commissie. Achter een glazen wand zitten de prime en back-up crew in net pak in luxe stoelen en horen de officiële toespraken aan van de hoge bazen van Roskosmos, NASA, JAXA en ESA. Elke keer als je naam en functie genoemd wordt, sta je op. Op het eind spreken de ruimtevaarders nog kort een dankwoord uit en dan wordt het pak gewisseld voor de vliegoverall met de missiepatches, want de pers is aan de beurt. In het Engels, Russisch en Japans worden door de vele journalisten vragen gesteld aan prime en ook enkele aan de back-up crew. In de massa is het soms moeilijk te onderscheiden waar de vragensteller staat. Dit is een belangrijk moment, want het nationale publiek staat hier voor het laatst en direct via de reporter in contact met hun astronaut.

[singlepic=97,180,,right]Dan is het tijd voor de traditionele film Witte zon van de woestijn, voor de kosmonauten en gezinsleden. De bemanning zit achterin de zaal en blijft gescheiden van de anderen vanwege de quarantaine. Deze film wordt altijd de dag voor de lancering gedraaid. Het is een komische, maar ook gewelddadige film uit eind jaren zestig die zich afspeelt in de woestijn rond de Kaspische zee tijdens de Russische burgeroorlog in de jaren twintig. De Sovjetoverheid had de film verboden en hij werd niet in de theaters vertoond. Kosmonauten die bevriend waren met mensen van het distributiebureau vroegen hen om een interessante nieuwe film om te zien in Baikonoer en kregen deze film mee. Vervolgens kwam Fidel Castro op bezoek in het Kremlin en toen er een filmavond gepland werd wilde Castro dezelfde film zien als de kosmonauten vlak voor hun start zagen op dat moment. Dat was dus Witte zon van de woestijn.

Na afloop vroeg Breznjev waarom hij deze film niet kende want hij vond hem erg goed. De film is vanzelfsprekend alsnog uitgebracht. Witte zon van de woestijn werd door kosmonauten gezien voorafgaande aan de lancering van de eerste Sojoez na het fatale ongeluk bij de terugkeer van de Sojoez 11/Saljoet 1. En omdat de lancering goed ging, werd het zien van de film als een goed voorteken beschouwd en was er weer een ruimtevaarttraditie geboren. Na de film is er nog een shaslick-party voor de familie bij het monument aan de rivier, aan het einde van de kosmonauten bomenlaan. Het smaakt allemaal uitstekend, het weer is prachtig en de sfeer ontspannen. Het is het laatste sociale contact voor de astronauten voor een half jaar.

Lift-off
Deze lancering is ‘s nachts. Dat betekent dat de bemanning ‘s middags nog even moet proberen te slapen. Alle spullen zijn gepakt want kort na lancering vertrekt al het personeel weer naar Moskou vanwege de koppeling. De koffers van de astronauten worden door de artsen meegenomen. Ook een aparte tas met spullen voor de [singlepic=98,220,,left]astronaut voor na de landing over een half jaar en een tas voor een landing op een noodlocatie. Zo’n zes uur voor de vlucht is iedereen gereed in het kosmonautenhotel. De prime and back-up crews en wat managers en gasten, onder wie Aleksei Leonov, de man die de eerste ruimtewandeling maakte, komen bijeen in de kamer van Sojoez-commandant Volkov. Diens vader, ook een veteraan kosmonaut, is eveneens aanwezig. Speeches en toasts, zonder te drinken, en dan naar buiten voor de handtekeningen op de kamerdeuren. Vervolgens de zegening in de hal door de Russisch orthodoxe priester en direct naar buiten naar de bus door een haag van mensen en dan op naar de lanceerbasis. Daar is het een langzaam maar zeker proces van ECG aansluiten, ondergoed en ruimtepak aantrekken, testen van de communicatie en de luchtdichtheid van het pak, poseren voor foto’s en wachten. Voor de reservebemanning is het vooral erbij zijn en eventueel dingen voor de hoofdbemanning doen.

Uiteindelijk komen de kosmonauten, met een ventilatorsysteem in de hand, naar buiten en lopen over het plein, bestookt door flitslichten. Ze lopen naar de commissie om te melden dat ze klaar zijn. Dan de bus in en naar de raket. De reservebemanning gaat in de tweede bus er achteraan. Kort voor de raket stoppen de bussen en doen de kosmonauten hun traditionele plas tegen het rechterachterwiel van de bus. Gagarin deed het en toen ging alles goed, dus doen alle volgende kosmonauten het ook. De reservebemanning en de hoge gasten nemen nog even afscheid van de kosmonauten in de bus, terwijl hun pakken weer hermetisch gesloten worden.

Majestueus
[singlepic=99,220,,right]Daar staat de raket te dampen in de schijnwerpers, wit van de bevroren waterdamp op de extreem koude tanks met vloeibare zuurstof. De ruimtevaarders lopen begeleid door commissieleden en hoge heren van Roskosmos naar de raket en zwaaien nog even op de trap voor ze in de lift naar de capsule stappen. Het duurt dan nog uren voordat alle testen gedaan zijn. Ondertussen verzamelen zich de pers en de gasten op achthonderd meter afstand. Dan is het eindelijk zover. De raket werkt zelfstandig, alle masten zijn verwijderd en de motoren gaan aan. Het licht is ongelooflijk fel zodra de raketmotoren langzaam boven de rand van de put verschijnen. Het gebulder voel je in je maag en majestueus verheft de enorme vuurpijl zich richting sterrenhemel.

Elke keer heb ik weer tranen in mijn ogen. Ze doen het echt, denk ik dan. Zeker als er mensen in zitten die je kent is het een emotioneel gebeuren om bij een lancering te zijn. Het is voor de toeschouwers zelfs emotioneler dan voor de astronauten in de raket. Die zijn geconcentreerd bezig en de omstandigheden lijken enorm op de simulaties die ze uitentreuren hebben gedaan. Al met al een indrukwekkende gebeurtenis. Ook mijn lancering zal een nachtlancering zijn, op 29 november om 23:06 uur Nederlandse tijd. Het zal vanaf een ander [singlepic=100,180,,left]lanceerplatform zijn dit keer, nummer 31. Dat is een stuk verder rijden vanaf de gebouwen waar we ons voorbereiden, ongeveer een uur. Hopen dat het helder weer is en dat er wat faciliteiten zijn voor de toeschouwers, want tegen die tijd zal het aardig koud zijn in Kazachstan.

Anderhalf uur na de start sta in met Don Pettit in de donkere steppe onder een prachtige sterrenhemel en zien we de Sojoez met onze collega’s voorbij komen na hun eerste baan om de planeet, beschenen door de opkomende zon die het ruimteschip al opvangt op 250 kilometer hoogte, terwijl het op de grond nog aardedonker is. Met een goed gevoel nog een paar uur slapen en dan terug naar Moskou. Over vijf maanden ben ik hier weer.